Dimanche à Pékin

Een modelfilm

VERTAALD DOOR TRANSLATED BY TRADUIT PAR Sis Matthé

Ter gelegenheid van de recente uitgave van het verzameld werk van André Bazin (1918-1958) door Éditions Macula zal Sabzian de komende maanden negen teksten van de Franse filmcriticus publiceren die hij schreef tussen 1947 en 1957, zowel het origineel als in Nederlandse en Engelse vertaling. Bazin wordt weleens de “uitvinder van de filmkritiek” genoemd. Hele generaties filmcritici en filmmakers, niet in het minst die verbonden met de Nouvelle Vague, zijn schatplichtig aan zijn schrijfsels over film. Bazin was geen criticus in de klassieke zin. François Truffaut zag in hem een “écrivain de cinéma”, iemand die films eerder trachtte te beschrijven dan te beoordelen. Voor Jean-Luc Godard was Bazin een “filmmaker die geen films maakte maar die cinema maakte door erover te praten, als een leurder”. In het voorwoord van de Engelse vertaling van Qu’est-ce que le cinéma ? ging Jean Renoir nog een stapje verder door Bazin te omschrijven als degene die “de cinema het patent van koninklijkheid bezorgde, net zoals de dichters uit het verleden hun koningen hadden gekroond”. Bazin begon in 1943 over film te schrijven en was in 1951 samen met Jacques Doniol-Valcroze en Joseph-Marie Lo Duca oprichter van het legendarische filmtijdschrift Cahiers du Cinéma. Hij was bekend voor zijn pleidooi voor realisme als een cruciale operator van cinema. Film opent een “venster op de wereld”, aldus Bazin. Zijn geschriften zouden ook belangrijk zijn voor de ontwikkeling van de auteurstheorie. Tot aan zijn dood was hij redacteur van Cahiers.

(1) Dimanche à Pékin (Chris Marker, 1956)

Je moet hem in ieder geval zien voor een voorbeeld dat absoluut het tegenovergestelde is van een voorbeeldig becommentarieerde reportage. Chris Markers Dimanche à Pékin duurt helaas maar twintig minuten en de beeldenoogst lijkt magerder dan die van Pedrazzini. Maar het beeld beperkt zich hier niet tot zichzelf. De waarde ervan wordt bepaald door twee extra dimensies: de montage en het commentaar. Om precies te zijn is Dimanche à Pékin geen reportage met commentaar – hoe slim ook – maar wel een origineel werk dat zowel thuishoort in de literatuur als in de cinema en de fotografie. Een nieuwe en moderne werkelijkheid die evenzeer op taal en woord als op de kracht van het beeld is gebaseerd. Sommige van deze beelden zouden overigens hun poëtische lading en documentaire betekenis verliezen mochten ze ontdaan worden van de beelden die hen omlijsten en van de tekst die hen beklopt. Dimanche à Pékin is gedicht noch reportage, film noch historische geloofsbelijdenis, maar wel een duizelingwekkende synthese van dit alles. Chris Marker ging naar China, en meer dan de beelden die hij meebracht op pellicule zijn het de beelden die hij in gedachten vastlegde die ertoe doen en die onze aandacht verdienen. 

Deze tekst verscheen oorspronkelijk als ‘Dimanche à Pékin. Un film modèle’ in Radio-Cinéma-Télévision 389 (30 juni 1957), en recent in Hervé Joubert-Laurencin, red., André Bazin. Écrits complets (Parijs: Macula, 2018).

Met dank aan Yan Le Borgne.

© Éditions Macula, 2018

ARTICLE
28.07.2021
NL FR EN
In Passage, Sabzian invites film critics, authors, filmmakers and spectators to send a text or fragment on cinema that left a lasting impression.
Pour Passage, Sabzian demande ` des critiques de cinéma, auteurs, cinéastes et spectateurs un texte ou un fragment qui les a marqués.
In Passage vraagt Sabzian filmcritici, auteurs, filmmakers en toeschouwers naar een tekst of een fragment dat ooit een blijvende indruk op hen achterliet.
The Prisma section is a series of short reflections on cinema. A Prisma always has the same length – exactly 2000 characters – and is accompanied by one image. It is a short-distance exercise, a miniature text in which one detail or element is refracted into the spectrum of a larger idea or observation.
La rubrique Prisma est une série de courtes réflexions sur le cinéma. Tous les Prisma ont la même longueur – exactement 2000 caractères – et sont accompagnés d'une seule image. Exercices à courte distance, les Prisma consistent en un texte miniature dans lequel un détail ou élément se détache du spectre d'une penséée ou observation plus large.
De Prisma-rubriek is een reeks korte reflecties over cinema. Een Prisma heeft altijd dezelfde lengte – precies 2000 tekens – en wordt begeleid door één beeld. Een Prisma is een oefening op de korte afstand, een miniatuurtekst waarin één detail of element in het spectrum van een grotere gedachte of observatie breekt.

index

Related