Prisma #45

(1) Primer (Shane Carruths, 2004)

In Shane Carruths sciencefictionfilm Primer (2004) ligt een man bewusteloos op de grond. Zijn collega belt hem wakker. Verward komt de man overeind. Hij lijkt zich niet te herinneren hoe hij hier is terechtgekomen. Dan knippen jump cuts abrupt in de actie. De plotselinge tijdsprongen lijken eerst de psychologische staat van de ontwaakte man te verbeelden, maar hij, een amateur-wetenschapper, blijkt per ongeluk een tijdmachine te hebben ontdekt die verschillende versies van hem doen terugkeren naar dit moment. We zien één man meerdere tijdlijnen doorkruisen. De jump cuts zijn niet louter een stijlkeuze, want ze hebben ook implicaties op de ruimtetijd van deze filmische wereld. Door te knippen in de actie wordt de tijd van de personages werkelijk verdeeld. De jump cuts worden letterlijke sprongen in de tijd.

Carruth is een autodidactisch filmer en baseerde Primer op zijn werkervaring als ingenieur. Het resultaat is een scifi die zich afspeelt in een onopvallende wereld van kantoren en garages die zelfs na de ontdekking van het tijdreizen banaal blijft. De verbeelding van de personages is zo beperkt dat ze slechts één doel voor hun tijdmachine kunnen bedenken: geld verdienen. Dat leidt tot een situatie waarin nieuwe versies van de personages de tijdmachine beginnen te gebruiken tegen de originele versies, waarbij hun mercantiele aanpak hen noodlottig vastzet tussen eindeloos veel versies van hun zelfzuchtige zelf. Het lineaire narratief valt rommelig uit elkaar in een chaos van verschillende tijdslijnen.

Beheerst deze autodidact het filmmaken? Net zoals zijn personages is Carruth eerder aan het experimenteren als een amateur-wetenschapper, met iets dat hij niet beheerst: de tijd. Zijn experiment: neem een arbeidssysteem en introduceer daarbinnen de mogelijkheid tot tijdreizen. De jump cuts en het noodlot van de personages verschijnen niet als een beheersbare beslissing, maar zijn een resultaat van die proefneming. Primer is amateuristische (science)fictie: de amateur-filmmaker schept een fictionele situatie en kijkt benieuwd mee naar wat eruit voortkomt.

Deze Prisma verscheen als ‘Prisma #34’ in Filmmagie #705, mei – juni 2020

PRISMA
08.07.2020
NL
The Prisma section is a series of short reflections on cinema. A Prisma always has the same length – exactly 2000 characters – and is accompanied by one image. It is a short-distance exercise, a miniature text in which one detail or element is refracted into the spectrum of a larger idea or observation.
La rubrique Prisma est une série de courtes réflexions sur le cinéma. Tous les Prisma ont la même longueur – exactement 2000 caractères – et sont accompagnés d'une seule image. Exercices à courte distance, les Prisma consistent en un texte miniature dans lequel un détail ou élément se détache du spectre d'une penséée ou observation plus large.
De Prisma-rubriek is een reeks korte reflecties over cinema. Een Prisma heeft altijd dezelfde lengte – precies 2000 tekens – en wordt begeleid door één beeld. Een Prisma is een oefening op de korte afstand, een miniatuurtekst waarin één detail of element in het spectrum van een grotere gedachte of observatie breekt.

index

Related