Stand van zaken
Het nieuws passeerde bijna geruisloos: eind februari vroeg Filmmagie het faillissement aan, het oudste filmtijdschrift van het land legde finaal de boeken neer. Enkele maanden eerder, in oktober 2020, verscheen op de website van Filmmagie al een onheilspellend bericht met de titel ‘Einder’ waarin de toenmalige redactie te kennen gaf dat de toekomst van het blad onzeker was: “Als er naast magazines ook bankbiljetten van onze drukpersen rolden, moesten we dit niet schrijven. In november en december zal Filmmagie geen nummers uitbrengen.”1 Filmmagie had een financiële put opgebouwd die de huidige werking niet meer mogelijk maakte. Een artikel in De Standaard begin november maakte gewag van die financiële problemen en wees ook op onmin tussen de toenmalige redactie en een deel van het bestuur van Filmmagie. Het bestuur zocht nog naar een oplossing voor een doorstart, meerdere plannen lagen op tafel maar geen enkel project bleek uiteindelijk haalbaar. Zo kwam het historische filmtijdschrift aan een bedroevend einde. In januari 2021 zou Filmmagie zijn 65ste verjaardag hebben gevierd.
Begin februari 2021 noopten Filmmagies slechte vooruitzichten Sabzian, Vertigo, Kortfilm.be en Cinea/Photogénie – de overige organisaties die structureel gesubsidieerd worden door het Vlaams Audiovisueel Fonds en inzetten op filmkritiek en -geletterdheid – tot de publicatie van een open brief in het kunsttijdschrift rekto:verso. In ‘Red de filmcultuur, investeer in filmkritiek’ richtten we ons tot het VAF om de structurele onderfinanciering en het gebrek aan toekomstperspectief aan te kaarten: “Veel organisaties en filmtijdschriften worden in het leven gehouden door het engagement van vrijwilligers, wat een meer duurzame werking in de weg staat. Geen enkele organisatie slaagt erin om haar auteurs op een correcte manier te vergoeden. (…) Dat maakt de uitbouw van een professionele werking voor een Vlaams (online) filmtijdschrift vandaag erg moeilijk.”
Drie weken geleden lanceerde het VAF een oproep voor projectsubsidies van 65 000 euro voor een opvolger van Filmmagie. Het reglement maakt duidelijk dat de Structurele Werkingen geen toegang krijgen tot de oproep, het VAF is op zoek naar een nieuwe speler (die dan meteen ook het best gesubsidieerde Vlaamse filmtijdschrift zou worden2 ). Het tijdschrift moet focussen “op onafhankelijke filmkritiek met oog voor enerzijds kwaliteitsfilms met een culturele en maatschappelijke betekenis en anderzijds voor de ontwikkeling van filmcultuur in Vlaanderen en daarbuiten”. Daarbij moeten “achtergrond, kritiek en verdieping hand in hand gaan”. Het nieuwe project wordt ook verplicht om zowel in print (minimum twee uitgaves per jaar) als online te publiceren. De oproep werd gelanceerd op 3 mei, de deadline van de indiening van het dossier is 7 juni. Dit geeft nieuwe spelers een periode van slechts één maand om een realistisch plan voor een nieuw tijdschrift te ontwikkelen.
Naar aanleiding van de oproep verscheen enkele weken geleden in De Standaard een artikel waarin o.a. ook Sabzian gehoord werd over de huidige procedure en bepaalde bezorgdheden uitte. In navolging van onze eerste open brief waarin we kenbaar maakten dat de huidige middelen een professionele werking de facto onmogelijk maken, betreuren we deze nieuwe ontwikkeling. De geformuleerde parameters en richtlijnen van de procedure zijn niet correct naar de bestaande spelers toe. De plotse creatie van een nieuw tijdschrift dreigt het bestaande veld te ontwrichten. Sabzian pleitte eerder voor een klassiek traject voor het nieuwe project: een opstart via gewone projectsubsidies (geplafonneerd op €30.000) met de mogelijkheid om later door te groeien tot een Structurele Werking. Op die manier kan een nieuwe organisatie zich bottom-up ontwikkelen en het nodige draagvlak uitbouwen. Het blijft van groot belang dat een nieuw initiatief onder dezelfde voorwaarde werkt als de bestaande spelers. Om zicht te krijgen op de leemte die Filmmagie achterlaat, zou er eerst een landschapstekening en visienota moeten komen. Dat zou toelaten om het veranderende landschap en het huidige ecosysteem met de huidige spelers kwalitatief in kaart te brengen en de reële noden te identificeren. Het was Sabzians suggestie om op die landschapstekening te wachten en in tussentijd het geld van Filmmagie te verdelen onder de bestaande initiatieven.
Sabzian benadrukt dat het dankbaar is dat er een open dialoog ontstaan is tussen de filmtijdschriften onderling, maar ook tussen de organisaties en het VAF in de nasleep van de eerste open brief. Ondanks de huidige ontwikkelingen hopen we deze dialoog te kunnen verderzetten.
