In his poems, Lucebert says a lot about the creative process, as it is constantly at work in his visual art (but also in his poems themselves). This direct connection between thinking and creating influenced van der Keuken in the 1960s and later resulted in two more films.
NL
“Ik denk niet dat er zoiets als een werkelijk primitieve kunstenaar bestaat, want het materiaal waarmee hij werkt is nooit alleen van hem zelf, maar maakt deel uit van een gemeenschappelijke ervaringswereld. Aan het eind van het filmpje over Lucebert probeerde ik hem te laten zien als een precies en duidelijk gericht, maar “primitief” kunstenaar. We gebruikten stenen, kleine plantjes, vuur, hemel, de soort lichamelijke grondelementen die Luceberts werk dragen, elementen die hij overigens meest zelf suggereerde. In het schilderij van de dikke Bertha zie je dat die koppen van de figuren de vorm van stenen hebben. Hij heeft andere schilderijen gemaakt waarop de mensen werkelijk stenen zijn; je ziet stenen en later zie je dat er een gezicht in zit. In de film trachtte ik dat “primitieve” te laten zien. Dat wil niet zeggen dat hij op een ogenblik van plotselinge inspiratie voor het eerst een steen herkend heeft en uitroept: “Een steen! Een steen!” Waarschijnlijk heeft hij niet een contact met een bepaald stuk steen gehad, waardoor hij de stenen in zijn werk gebracht heeft; het zoeken naar zulke basiselementen komt bij meer moderne kunstenaars voor, het is een soort stroming. De rol die deze stenen in dat streven van de kunst spelen, zou je ook alweer geconditioneerd kunnen noemen. De kunstenaar is een manipulator van die condities.”
Johan van der Keuken1
- 1James Blue en Johan van der Keuken, “Bach en de zingende zaag,” Podium 6, jaargang 19 (1965).