17 februari 2024

Killers of the Flower Moon (Martin Scorsese, 2023)

Killers of the Flower Moon (Martin Scorsese, 2023)

Op een zaterdagmiddag kijken Bram en ik naar Killers of the Flower Moon in de UGC Brouckère in Brussel. In een halfvolle zaal zitten we klaar om Martin Scorsese’s drie uur en half durende epos te bekijken. Het valt me op dat deze lange film over de bijna genocidale seriemoorden op de Osage-bewoners in de jaren 1920 in Oklahoma niet enkel doorgewinterde filmliefhebbers aantrekt in deze multiplex. Anders dan in de zogenaamde arthousebioscopen gaan UGC-gangers doorgaans niet naar een film kijken maar gaan ze naar de film. De keuze van de film gebeurt meestal ter plekke en is dus niet doorslaggevend. De gemoedelijke uitstap naar de bioscoop is wat telt. Toch lijken het macabere verhaal en de duur deze toeschouwers niet af te schrikken. Al zal de combo Scorsese-DiCaprio-De Niro zeker ook een rol spelen.

Na een half uur in de film staat plots een man schuin rechts voor ons op, pakt zijn rugzak en verdwijnt. Ik begrijp niet dat de man het al zo snel voor bekeken houdt. De film was nauwelijks begonnen en de vaart waarmee Scorsese het verhaal had ingezet had nu niet bepaald voor verveling gezorgd. Ik bedenk dat de man ziek moet zijn geweest. Hij had zichzelf overtuigd om naar de film te gaan maar had snel ondervonden dat hij het niet nog eens drie uur zou gaan volhouden. Of hij had een berichtje gekregen over een noodgeval, een overlijden of een waterlek in zijn appartement, waardoor hij meteen had moeten vertrekken.

Met één toeschouwer minder gaat de film verder. In een afgemeten tempo zet Scorsese het relaas van de moorden uiteen. Ongeveer drie kwartier voor het einde komt dezelfde man die eerder was vertrokken terug de zaal binnen. Hij loopt de trap van de zaal op en blijft een tijdje rechtopstaand naar de film kijken. Uiteindelijk gaat hij iets hoger zitten, schuin achter ons. Wat bezielt deze man? Hij had net twee uur van de film gemist, maar besliste toch het einde van de film nog mee te pikken. Wat verwacht hij nog van de film te maken?

De film eindigt, de man pakt zijn spullen en verlaat net als wij de zaal. We lopen de stad in en gaan nog ergens iets drinken. Veel hebben we elkaar niet te zeggen over de film. Ondanks de gruwel die zich meer dan drie uur voor onze ogen voltrok, is de film snel vergeten. Ik vraag me af of de man eigenlijk iets had gemist. Had zijn achteloosheid misschien iets te maken met de aard van de film?

Hoewel Killers een waargebeurd bloedbad aan het licht brengt dat door de geschiedenis is begraven, vraagt de film weinig van je aandacht. Scorsese tovert bijna vier uur lang het witte scherm om tot duur, luxueus behangpapier. Het geheel van de film – de bekende acteurs, de gedragen vertolkingen, de berekende ambitie, de historische inzet, de monumentale uitstraling; gesigneerd door de filmgrootmeester Scorsese – moet bij het publiek vooral een magistraal beeld van cinema als gedistingeerde kunstvorm oproepen. Als filmisch product beantwoordt Killers aan een totaalbeeld van cinema, zonder losse eindjes en vakkundig dichtgemetseld; er ontbreekt niets aan. Scorsese schotelt ons een volkomen verzadigde filmische ruimte voor, zonder perspectieven of vluchtlijnen, behalve dan de werkelijke corridor naar de uitgang. Dat gebrek aan uitweg uit zich in Killers niet in de gijzeling van de toeschouwer, je wordt niet gemanipuleerd of geviseerd, zoals we dat kennen van het werk van Haneke. Integendeel: het monumentale maakt de film net onschadelijk; onze betrokkenheid is niet vereist. Killers is een massieve film, een ondoordringbaar, monolithisch bouwwerk dat veel ruimte inneemt maar verder niets verstoort of teweegbrengt. Maar zijn de mooiste films niet die films die niet één maar talloze mogelijke films aanbieden? Die bij elke visie een andere film onthullen? Poreuze films met talloze kleine openingen? Films die ook de hand reiken naar andere films?

Net als Christopher Nolans Oppenheimer vertegenwoordigt Killers of the Flower Moon een nieuw soort monumentale cinema, ambitieus in lengte, ontwerp en premisse, die je volledig passief kan beleven. Misschien deed de achteloze toeschouwer de film net eer aan door als een toerist door de bioscoop te flaneren. Ik beeld me in hoe hij elke zaterdagmiddag van zaal naar zaal kuiert, sightseeing van scherm naar scherm, de films de vluchtige bezichtiging gunt waar ze om vragen.

Beeld uit Killers of the Flower Moon (Martin Scorsese, 2023)

ONE DAY, A FILM
17.04.2024
NL EN
In Passage, Sabzian invites film critics, authors, filmmakers and spectators to send a text or fragment on cinema that left a lasting impression.
Pour Passage, Sabzian demande ` des critiques de cinéma, auteurs, cinéastes et spectateurs un texte ou un fragment qui les a marqués.
In Passage vraagt Sabzian filmcritici, auteurs, filmmakers en toeschouwers naar een tekst of een fragment dat ooit een blijvende indruk op hen achterliet.
The Prisma section is a series of short reflections on cinema. A Prisma always has the same length – exactly 2000 characters – and is accompanied by one image. It is a short-distance exercise, a miniature text in which one detail or element is refracted into the spectrum of a larger idea or observation.
La rubrique Prisma est une série de courtes réflexions sur le cinéma. Tous les Prisma ont la même longueur – exactement 2000 caractères – et sont accompagnés d'une seule image. Exercices à courte distance, les Prisma consistent en un texte miniature dans lequel un détail ou élément se détache du spectre d'une penséée ou observation plus large.
De Prisma-rubriek is een reeks korte reflecties over cinema. Een Prisma heeft altijd dezelfde lengte – precies 2000 tekens – en wordt begeleid door één beeld. Een Prisma is een oefening op de korte afstand, een miniatuurtekst waarin één detail of element in het spectrum van een grotere gedachte of observatie breekt.

index

Related