Old Town Road

Out of Place, Out of Time

Still uit “Lil Nas X performs Old Town Road LIVE at the Hawks game”

“Lil Nas X performs Old Town Road LIVE at the Hawks game” is de titel van een filmpje dat op 30 maart 2019 op YouTube verscheen.1 Daarin zien we het muzikale intermezzo tijdens de rust van een basketbalwedstijd in de Amerikaanse stad Atlanta. Het filmpje opent met een shot van de jonge lokale rapper Lil Nas X, uitgedost in een wit T-shirt met het enigmatische opschrift “Made By Her”, een gebleekte jeans en een cowboyhoed. Door het stadion schalt “Old Town Road”, een liedje dat hij als onbekende artiest begin december 2018 lanceerde via SoundCloud en dat dit jaar uitgroeide tot een wereldhit.

Wat meteen opvalt in het filmpje is de onthechte sfeer. Lil Nas X voelt zich niet helemaal op zijn plaats in de tribune. Hij schommelt onverschillig mee met zijn succesnummer en doet amper moeite om te playbacken. Er spreekt een zekere soevereiniteit uit, zoals een aandachtige commentator op YouTube opmerkte: “That’s not a ‘performance’. That’s him existing in the same place that the song is being played.”

Nas’ houding verraadt een zekere verplichting. Hij hoort daar te zijn, in het midden van een grote volgspot, omringd door de profane Amerikaanse tempel. Alle componenten voor een ceremonie zijn aanwezig: achter hem bewegen twee jonge cheerleaders die met een brede glimlach en groene pompons in de hand de artiest begeleiden. Op het speelveld dansen een handvol collega’s van de meisjes terwijl een enthousiaste commentator het publiek aanspoort. Uit het publiek worden uiteindelijk een aantal vrijwilligers gelicht, die opvallen door hun zelfverzekerde danspassen. Zij begrijpen en omarmen het ogenblik.

Het opzet van het filmpje zelf, montage en beeldvoering incluis, is onbedoeld. Dit is geen gladjes geproduceerde videoclip. Het is niet meer dan een opname van een live feed die tijdens de rust op de grote schermen getoond wordt, een entr’acte. Af en toe zie je Lil Nas X verward naar het scherm kijken, alsof hij zelf niet begrijpt hoe hij daar te zien is, hoe hij precies daar beland is.

Zo heeft het hele gebeuren iets miraculeus. Het vertelt het verhaal van een representatie die sneller is dan de werkelijkheid. Het evenement in het stadion representeert die representatie, brengt ze ten tonele, als in een ongevaarlijke verdubbeling. Doordat de beelden meteen zichtbaar zijn, wordt zowel Lil Nas X als het publiek getroffen door de bevreemdende observatie dat het heden zich hier tot geschiedenis verheft. Het maakt van het filmpje een ongevraagde metafoor voor het hele “Old Town Road”-fenomeen.

Dat fenomeen was niet alleen onverwacht maar ook onbedacht. Het nummer van Lil Nas X getuigt van onbedoelde innovatie: een ongekunstelde hang naar het nieuwe, naar verse registers en stijlen, vindt plaats te midden van een dominante cultuur van stagnatie en retromanie. Hij nam twee genres die doorgaans gescheiden blijven – country en trap – en ging zonder aannames aan de slag. Het resultaat is wonderlijk, voornamelijk omwille van de onbedoelde vorm van creativiteit die eruit spreekt. Het merendeel van de hedendaagse cultuurproducten, van films tot muziek, lijdt onder een verlammende vorm van “voorbereiding”. Een werk wordt ter wereld gebracht na onderhandelen en aftasten, nadat marktonderzoek, enquête en steekproef al zijn volbracht en de zachtste landing is verzekerd. Doorgaans komt een werk zo altijd “te laat”. De commerciële imperatief om het spontane te plannen sluit het spontane vanzelfsprekend uit. Niet zo bij Lil Nas X. “Old Town Road” verscheen eerst op de app TikTok en ging vervolgens viraal, zonder uitgekiend marketingplan.

Zelfs “Old Town Road” ontsnapte niet aan zijn commerciële lot. Vorige week lanceerde Lil Nas X na lang wachten een officiële videoclip voor het nummer, waarin hij als cowboy vanuit het negentiende-eeuwse Wilde Westen naar het hedendaagse Atlanta wordt geteleporteerd.2 Het filmpje weet het “vormeloze” karakter van de basketbalwedstrijd amper te bewaren en verzandt al snel in een pastiche.

Waarom? Misschien omdat het eerste filmpje geen grip kreeg op wat er echt gaande was. Het tweede filmpje probeert krampachtig het “moment” vast te houden, het te fixeren, te reconstrueren, in de wetenschap dat de vlucht eigenlijk voorbij is. Lil Nas X leek een politieke taak te vervullen met zijn verzoening tussen twee genres die klassiek gesegregeerd waren – country was blank, rap was zwart – maar dat verklaarde nauwelijks het wervelende succes. Het mirakel van het eerste filmpje lag eerder in de unheimliche ervaring dat alles zonder enige beraming aanwezig was. Alles stond klaar om het “mirakel” te ontvangen, maar niets of niemand wist dat “Old Town Road” eraan zat te komen. Alles klopte onbedoeld.

De officiële videoclip probeert het miraculeuze element te bewaren door Lil Nas X als complete nieuweling, een zending vanuit een ander tijdperk, in deze wereld te implanteren. Hij “verschijnt” als een wezen dat niet thuishoort in de wereld maar er al snel in slaagt de mensen te overtuigen van zijn kwaliteiten. Hij is er dus wel op zijn plek; hij werd enkel niet verwacht. Toch blijft hij voor sommigen een ongewenste gast. Het succes van “Old Town Road” ging gepaard met een frenetieke discussie over de classificatie van het nummer, met zelfs een schrapping van de country-hitlijsten tot gevolg. Zoals The Atlantic aangeeft in hun bespreking van het fenomeen, “you can’t just parachute in”.3  Ergens leek Lil Nas X dat al van bij het begin te verwachten in de tekst van “Old Town Road”: “Can’t nobody tell me nothing.”

Zoals gewoonlijk kwam de markt te laat. Haar lacunes waren al opgevuld. “Old Town Road” bood zijn innovatie zonder voorbereiding, maar mocht dat eigenlijk niet doen, aangezien daarmee de afwezigheid van ware vindingrijkheid werd blootgesteld. In haar obsessie met spontaneïteit heeft de markt de enige echte uiting van spontaneïteit geslecht – het mirakel van creativiteit. Heel even herinnerde “Old Town Road” ons aan die gebroken belofte.

ARTICLE
05.06.2019
NL
In Passage, Sabzian invites film critics, authors, filmmakers and spectators to send a text or fragment on cinema that left a lasting impression.
Pour Passage, Sabzian demande ` des critiques de cinéma, auteurs, cinéastes et spectateurs un texte ou un fragment qui les a marqués.
In Passage vraagt Sabzian filmcritici, auteurs, filmmakers en toeschouwers naar een tekst of een fragment dat ooit een blijvende indruk op hen achterliet.
The Prisma section is a series of short reflections on cinema. A Prisma always has the same length – exactly 2000 characters – and is accompanied by one image. It is a short-distance exercise, a miniature text in which one detail or element is refracted into the spectrum of a larger idea or observation.
La rubrique Prisma est une série de courtes réflexions sur le cinéma. Tous les Prisma ont la même longueur – exactement 2000 caractères – et sont accompagnés d'une seule image. Exercices à courte distance, les Prisma consistent en un texte miniature dans lequel un détail ou élément se détache du spectre d'une penséée ou observation plus large.
De Prisma-rubriek is een reeks korte reflecties over cinema. Een Prisma heeft altijd dezelfde lengte – precies 2000 tekens – en wordt begeleid door één beeld. Een Prisma is een oefening op de korte afstand, een miniatuurtekst waarin één detail of element in het spectrum van een grotere gedachte of observatie breekt.

index

Related